EU AI Act

W świecie nieustannie ewoluującej technologii Unia Europejska (UE) wyłania się jako pionier z przełomową inicjatywą – Aktem o sztuczne (EU AI Act). Zaprojektowany jako pierwsza na świecie kompleksowa regulacja prawna dotycząca Sztucznej Inteligencji (AI) stawia sobie za cel poruszanie się po delikatnym zetknięciu się innowacji i konieczności ochrony podstawowych praw. Poprzez klasyfikację systemów AI na różne poziomy ryzyka i dostosowywanie obowiązków regulacyjnych zgodnie z nimi, EU AI Act wyznacza kierunek dla etycznego nadzoru nad AI na skalę światową.

Główne postanowienia i zakres regulacji prawnej dotyczącej Sztucznej Inteligencji (AI)

W dniu 9 grudnia 2023 roku osiągnięcie porozumienia między negocjatorami Parlamentu Europejskiego a prezydencją Rady stało się punktem zwrotnym, kształtując ostateczną wersję EU AI Act. W centrum tej regulacji jest skrupulatna klasyfikacja systemów AI na trzy kategorie: “niedopuszczalne ryzyko”, “wysokie ryzyko” i “ograniczone ryzyko”. Ta klasyfikacja stanowi oś determinującą zakres obowiązków regulacyjnych nakładanych na dostawców i podmiotów wdrażających AI, ilustrując zniuansowane i kontekstowe podejście do nadzoru nad AI.

Podczas gdy projekt ma wejść w życie około 2026 roku, przewiduje dwuletni okres przejściowy, pozwalając interesariuszom na dostosowanie się do nowych przepisów. Ten rozszerzony harmonogram czasowy uwzględnia złożoność dostosowywania się do nowatorskich paradygmatów zarządzania i podkreśla zaangażowanie UE w ułatwianie płynnego przejścia ku etycznym praktykom AI.

Zakaz niedopuszczalnych ryzyk i ochrona praw

Słupem EU AI Act jest jednoznaczne stanowisko przeciwko systemom AI stanowiącym “niedopuszczalne ryzyko”. W ramach tej kategorii regulacja aktywnie identyfikuje i zakazuje stosowania aplikacji, które mogą zagrażać prawom jednostek i ich prywatności. Obejmuje to oceny oparte na cechach osobistych i
rozpoznawanie emocji w miejscu pracy.

Jednocześnie systemy AI o wysokim ryzyku – wdrażane w kluczowych dziedzinach, takich jak opieka społeczna, zatrudnienie, edukacja i transport – są poddawane rygorystycznym wymaganiom. Ustawa nakłada obowiązek oceny wpływu na prawa podstawowe, zapewniając odpowiedzialność za wdrożenie technologii AI o daleko idących skutkach społecznych. Ponadto obywatele mają prawo otrzymywania wyjaśnień dotyczących decyzji opartych na korzystaniu z systemów AI o wysokim ryzyku, promując transparentność i umożliwiając użytkownikom podejmowanie świadomych decyzji.

Balansowanie transparentnością i innowacją

EU AI Act prezentuje zrównoważone podejście do transparentności i innowacji. W przypadku systemów AI o ograniczonym ryzyku, które obejmują aplikacje takie jak chatboty i deepfake, ustawa nakłada łagodne obowiązki transparentności. Te wymagania, takie jak informowanie użytkowników o generowaniu AI bez narzucania zbyt dużego obciążenia, odzwierciedlają uznanie różnorodności zastosowań AI i zobowiązanie do wspierania odpowiedzialnej innowacji.

Modele generatywne AI, reprezentowane przez zaawansowane systemy takie jak ChatGPT, podlegają zwiększonym wymaganiom transparentności. Obejmują one ujawnianie treści wygenerowanej przez AI, wprowadzanie zabezpieczeń przed generowaniem nielegalnych treści i publikowanie streszczeń danych chronionych prawami autorskimi używanych do szkolenia. Projekt uznaje potencjalny wpływ AI
na tworzenie treści i podejmuje kroki w celu ograniczenia potencjalnych zagrożeń, wspierając rozwój odpowiedzialny i zdolny do rozliczeń.

Sankcje i odpowiedzialność

EU AI Act wprowadza strukturę sankcji przypominającą o Europejskim Rozporządzeniu Ogólnym o Ochronie Danych (RODO), wzmacniając powagę zgodności. Kary za naruszenia są obliczane jako procent globalnego rocznego obrotu winnej strony, przy czym wprowadzono proporcjonalne limity, aby chronić
małe i średnie przedsiębiorstwa oraz start-upy przed nadmiernymi obciążeniami finansowymi. To skalibrowane podejście do kar ma na celu osiągnięcie sprawiedliwej równowagi między odpowiedzialnością a unikaniem odstraszających innowacji.

Poza sankcjami finansowymi, regulacja upoważnia obywateli do aktywnego uczestniczenia w zarządzaniu systemami AI. Przepis o prawie jednostek do składania skarg świadczy o zaangażowaniu w podejście “od dołu” do odpowiedzialności, gdzie końcowi użytkownicy stają się aktywnymi uczestnikami w zapewnianiu odpowiedzialnego użytkowania technologii AI.

Podsumowanie

Ustawa Unii Europejskiej dotycząca Sztucznej Inteligencji staje się przełomowym momentem w trajektorii nadzoru nad AI, ustanawiając standardy etyczne dla rozwoju i wdrożenia technologii AI na całym świecie. Poprzez skrupulatną klasyfikację systemów AI, podkreślanie wymagań transparentności i ustanawianie
sankcji z myślą o proporcjonalności, ustawa osiąga delikatną równowagę między wspieraniem innowacji a ochroną podstawowych praw. W miarę jak globalna społeczność obserwuje, ambitne przedsięwzięcie UE w zakresie regulacji AI staje się świadectwem potrzeby kompleksowego i etycznie zakotwiczonego zarządzania w nieustannie zmieniającej się dziedzinie sztucznej inteligencji.